Depresja alkoholowa jest zaburzeniem, które powstaje zarówno z przyczyn wcześniejszego picia alkoholu, jak i może to uzależnienie wywoływać. Patrząc na wzajemne relacje między uzależnieniem, a tym typem depresji, w literaturze medycznej mówi się o alkoholizmie wtórnym do depresji, a także o depresji w przebiegu alkoholizmu. Inaczej mówiąc: wyróżnia się pierwotną depresję z wtórnym alkoholizmem lub pierwotny alkoholizm w wtórną depresją.
Ludzie sięgają po alkohol z różnych powodów. Jedni chcą poprawić sobie nastrój, wyzbyć się stanu depresyjnego. Częstym powodem sięgania do kieliszka jest przygnębienie i poczucie beznadziei. Co ciekawe, wartości kulturowe i tradycja spowodowały, że w polskim społeczeństwie istnieje swojego rodzaju ciche przyzwolenie na rozwiązywanie problemów za pomocą alkoholu. Napoje psychoaktywne kojarzone są tutaj z remedium na wszelkie nieprzyjemne stany. Prawda jest jednak taka, że alkohol zaliczany jest do środków zaburzających pracę neuroprzekaźników. Hamuje on funkcje ośrodkowego układu nerwowego, co sprawia, iż jest on silnym depresantem.
Depresja idzie w parze alkoholizmem
Człowiek eksponowany na nieprzyjemne emocje i odczucia, takie jak smutek, brak sensu, niska samoocena, poczucie beznadziei, przygnębienie, żal lub poczucie winy, nie potrafiąc sobie poradzić w konstruktywny sposób sięga po jego zdaniem najprostsze i najbardziej skuteczne rozwiązania takiego stanu rzeczy, czyli po alkohol i jego psychoaktywne działanie. Jego zdaniem alkohol pomaga obniżyć napięcie i eliminuje wszelkie formy dyskomfortu emocjonalnego. Niestety taka osoba nie wie, jak bardzo się myli, narażając się jedynie na pogorszenie już istniejących problemów. Z czasem spożywane do tej pory dawki etanolu stają się niewystarczające, organizm więc domaga się zwiększenia ilości alkoholu. Po pewnym czasie dana osoba zauważa, że nie tylko nie radzi sobie z depresją, ale i przestaje kontrolować swoje zachowanie względem napojów procentowych.
Depresja spowodowana alkoholem może wystąpić w różnych sytuacjach. Z jednej strony to typowy objaw uświadomienia sobie własnej sytuacji, generując poczucie bezsilności. Z drugiej strony może być ona efektem gwałtownego i drastycznego odstawienia alkoholu, będąc jednym z objawów zespołu abstynencyjnego. W takim przypadku nasilenie depresji jest dość słabe, a samo zaburzenie przejściowe. Nie wymaga więc specjalistycznego leczenia, raczej ustępuje samoistnie. Zdarza się także, że osoby uzależnione utrzymujące długotrwałą abstynencję zaczynają wykazywać cechy depresji. W takim przypadku staje się ona głównym powodem nawrotu alkoholizmu.
Objawy depresji alkoholowej
Pojawiające się objawy depresji zależą od konkretnego typu zaburzeń, przy czym większość z nich jest raczej charakterystyczna. W momencie nagłego odstawienia alkoholu typową reakcją jest pojawienie się rozdrażnienia, stresu, lęków, a nawet urojeń. Typowym zachowaniem osoby uzależnionej będzie sięgnięcie po alkohol, aby stan ten odwrócić. W tym miejscu należy podkreślić znaczenie pomocy dla takiej osoby. Przede wszystkim poczęstowanie napojem z alkoholem wyrządzi więcej krzywdy, niż pożytku. Lepiej wesprzeć emocjonalnie, porozmawiać, wysłuchać alkoholika. Warto przypominać, że w przypadku zespołu abstynencyjnego depresja samoistnie przemija po pewnym czasie, jest ona chwilowym zaburzeniem – w przeciwieństwie do depresji alkoholowej wtórnej i pierwotnej. Tutaj objawy są cięższe i długotrwałe, a pomoc specjalisty jest tutaj koniecznością. Alkoholik zaczyna odczuwać spadek nastroju, które może skłaniać go nawet do myśli i prób samobójczych. Jest apatyczny, otępiały, brakuje mu entuzjazmu i radości z życia. Rzeczy, które wcześniej sprawiały mu przyjemność i radość przestają mieć jakiekolwiek znaczenie. Do tego wszystkiego należy dodać problemy ze snem, zaburzenia łaknienia, a także zaniechanie czynności samoobsługowych (higienicznych). Mogą także pojawić się lub nasilić objawy fizjologiczne, takie jak drżenie rąk, ból głowy, gwałtowne zmiany ciśnienia.
Jak długo trwa depresja alkoholowa?
Każdy człowiek jest inny, inną ma historię choroby, a więc i czas jej trwania między konkretnymi osobami będzie się różnić. Nie ma więc określonych sztywnych granic trwania depresji. Przyjmuje się jednak, że zdiagnozowana depresja alkoholowa nie może trwać krócej niż dwa tygodnie. Tym samym czas leczenia depresji spowodowanej działaniem alkoholu zależne jest od samego stanu zdrowia danej osoby, a także jej nastawienia do procesu leczenia i korzystania z pomocy specjalistów. Szacuje się, że minimalny czas, który niezbędny jest w aspekcie udzielania pomocy i opieki nad poszkodowanym wynosi nie mniej niż pół roku, jednak znane są przypadki uzależnionych, którzy potrzebowali kilkuletniego procesu terapeutyczno-leczniczego.
Jak leczyć depresję alkoholową?
Leczenie antydepresyjne jest trudne, zwłaszcza w momencie kiedy wprowadza się je u osób z oznakami alkoholizmu. Jedną z przyczyn jest tutaj cięższy przebieg zaburzeń nastroju u osób uzależnionych, niż u tych Pacjentów, którzy nie piją nałogowo. Ciężej tutaj o efekty terapeutyczne, dodatkowo zwykle natrafić można na niechęć do leczenia, a jeżeli już je podejmują, są na tyle nieprzewidywalne w zachowaniu, że niejednokrotnie doprowadzają do nawrotu choroby. Znane są także przypadki łączenia leków przeciwdepresyjnych z alkoholem, co niejednokrotnie wywołuje poważne konsekwencje zdrowotne, tworząc realne zagrożenie dla zdrowia.
Aby zarówno terapia alkoholizmu, jak i leczenie depresji alkoholowej było efektywne i przynosiło pożądane efekty, działania medyczne powinny obejmować oba te schorzenia jednocześnie. Należy jednak mieć świadomość, że podejmowanie przez alkoholika działań na obu tych polach jest dla niego trudne i wymaga wielkich nakładów energii i sił witalnych. Z tego powodu podkreśla się znaczenie rodziny i przyjaciół alkoholika, których wsparcie może być nieocenioną pomocą. Wbrew pozorom taka wzajemna korelacja zaburzeń stanowi także wyzwanie dla terapeutów i lekarzy. Dobrym rozwiązaniem jest skorzystanie z oferty specjalistycznego ośrodka, gdzie będąc pod opieką wykwalifikowanej i doświadczonej kadry uzyska się zindywidualizowaną pomoc, dostosowaną do konkretnego przypadku i sytuacji danej osoby, uwzględniając w tym także leczenie farmakologiczne.
Na szczęście depresja alkoholowa jest możliwa do całkowitego wyleczenia. Po zakończeniu procesu leczniczego, alkoholik zachowujący trzeźwość na nowo może cieszyć się odzyskaną radością z życia, a także czuje wzrost sił witalnych i chęci do działania. Warto wspierać go w poszukiwaniu nowych zainteresowań lub czynności, które skutecznie skupią na sobie jego uwagę, tym samym odwracając myśli od sięgania po alkohol. Dzięki sukcesom osiągniętym na tym polu łatwiej wyzwalać dodatkowe pokłady energii. Korzystne dla całego organizmu będzie tutaj podejmowanie chociaż umiarkowanej aktywności fizycznej. Sama dyscyplina sportu nie ma tutaj większego znaczenia. Równie dobrze może to być jogging, pływanie, czy też sportu drużynowe. Podejmowanie różnych aktywności pozytywnie kształtuje obraz samego siebie, podnosi poziom samooceny, poprawia samopoczucie, a także może przyczynić się do poprawy stanu zdrowia.