Alkoholizm wśród młodzieży

Okazjonalne picie jest powszechne i społecznie akceptowalne. Alkohol ściśle wiąże się z kulturą i obyczajami, co niestety, przekłada się później na socjalizację dziecka oraz powielanie przez niego wzorców. Od kilkunastu lat obserwuje się obniżenie wieku inicjacji alkoholowej, a spożywanie alkoholu przez młodzież nabiera znaczenie dużego problemu.

Picie alkoholu przez nieletnich

Statystyki spożywania alkoholu przez młodzież są niepokojące. Osoby nieletnie coraz częściej sięgają po coraz mocniejsze trunki w coraz młodszym wieku. W tej chwili szacuje się, że w Polsce większość trzynastolatków ma już za sobą inicjację alkoholową, z kolei obserwuje się spożywanie napojów procentowych wśród dwunasto-, a nawet dziesięciolatków. Problem tkwi w tym, że alkohol jest powszechnie i łatwo dostępny, a jego zakup (nawet przez osoby nieletnie) nie jest problemem – regulacje prawne dotyczące zakazu sprzedaży napojów alkoholowych osobom poniżej osiemnastego roku życia są nagminnie łamane, chociaż często nieświadomie. Duża ilość sprzedawców przyznaje, że ma trudność w oszacowaniu prawdziwego wieku swoich klientów, szczególnie u dziewcząt, które swoim wyzywającym makijażem oraz strojem dodają sobie kilka lat. Dodatkowo nastolatki w momencie odmowy sprzedaży proszą o zakup alkoholu przypadkowych ludzi (często przysklepowych alkoholików) oferując im niewielkie kwoty za „pomoc” lub butelkę piwa. W pedagogicznych badaniach uniwersyteckich, jakie przeprowadzano w ostatnich latach aż 92% piętnasto- i szesnastolatków przyznaje się do picia. Z kolei w przypadku ich siedemnasto- i osiemnastoletni kolegów odsetek ten jest wyższy i uplasowany w wysokości 96%.

Jaki alkohol pije młodzież?

Najczęściej spożywanym napojem alkoholowym wśród dzieci i młodzieży jest piwo. W 2020 roku aż 80% badanych nastolatków zadeklarowało kontakt z alkoholem w minionym miesiącu. Drugim co do popularności typem alkoholu jest wódka oraz inne, mocne alkohole, z kolei na trzecim miejscu jest wino, którego konsumpcję potwierdza 43% badanych uczniów.

Ciekawy wydaje się być fakt, że na wybór rodzaju napoju alkoholowego wśród młodzieży wpływa wykształcenie rodziców – dzieci rodziców z wykształceniem podstawowym częściej sięgają po wódkę, niż po wino. Z kolei wykształcenie wyższe warunkuje mniejsze spożycie piwa.

Przy wyborze alkoholu na znaczeniu nabiera sytuacja finansowa – w przypadku rodzin dobrze sytuowanych częściej sięga się po dobre i droższe alkohole.

Moda na picie alkoholu przez nieletnich

Powody konsumpcji alkoholu wśród nieletnich są różne. Jednym z nich jest silna potrzeba przynależności oraz bycia akceptowanym przez rówieśników – dlatego młode osoby często na przekór swoim przekonaniom łamią zasady tylko po to, aby wybrana przez nich grupa nie odrzuciła danej osoby. Dla nastolatków na znaczeniu traci rodzina oraz szkoła z jednoczesnym nadaniu priorytetów pozycji i opinii wśród znajomych. Dodatkowo, alkohol umożliwia wprowadzenie w dobry nastrój, bardzo często dodaje odwagi (np. przed randką), eliminuje poczucie wstydu oraz nieśmiałości. Osłabione mechanizmy samokontroli warunkują dobrą zabawę bez przemyślania konsekwencji swoich działań. Niestety, przyjmuje się, że w obecnych czasach młodzież nie potrafi bawić się już bez alkoholu.

Innym czynnikiem warunkującym wzrost popularności alkoholu u osób nieletnich jest chęć szybkiego stania się dorosłym, a także potrzebą przekraczania wyznaczonych granic. Nastolatki ze względu na ich buntowniczą naturę, dążą do poznania zakazanych rzeczy. Bardzo często wzmocnione jest to ciekawością poznawczą.

Kolejne powody, które popychają osoby młode w uzależnienie od alkoholu to doświadczenia rodzinne, problemy domowe oraz szkolne niepowodzenia. Nastolatki, które nie potrafią radzić sobie z emocjami oraz sytuacjami dla nich trudnymi sięgają po napoje procentowe jako rozwiązanie ich problemów. Warto podkreślić, że dzieci, które wychowały się w rodzinach alkoholowych mają czterokrotnie większe szanse na wystąpienie uzależnienia w przyszłości. Jest to spowodowane powieleniem wzorców – dziecko uczy się przez obserwację i naśladownictwo. Tym samym obserwując libacje alkoholowe w domu, utrwala, a następnie powiela sposób funkcjonowania rodziny patologicznej.

Jak rozpoznać, że nastolatek uzależnił się od alkoholu?

Rozpoznanie alkoholizmu u nastolatka może okazać się trudne, ponieważ charakteryzujący się tajemniczością oraz buntowniczością nastolatek może skutecznie ukrywać swoje problemy przed rodzicami. Tym bardziej, że część objawów świadczących o występującym uzależnieniu może być utożsamiana z przebiegiem procesu dojrzewania oraz kształtującej się osobowości. Mimo to, warto przyglądać się własnemu dziecku bliżej, szczególnie jeżeli dostrzeże się jednocześnie kilka z poniższych zachowań:

• Rozdrażnienie, zdenerwowanie w momencie wypytywania o znajomych i grono przyjaciół,
• Narastająca frustrację, złość, wrogość, szczególnie nakierowaną na rodziców lub szkołę,
• Częstsze prośby o kieszonkowe, stanowcze odmowy opisywania swoich wydatków, potajemne podkradanie drobnych sum z portfela rodzica,
• Niechęć do nauki, złe oceny, brak promocji do następnej klasy,
• Problemy wychowawcze w szkole lub w domu
• Obniżenie więzi rodzinnej, niechęć wobec kontaktów rodzinnych, ukrywanie swojego życia poza domem przed rodzicami,
• Zaniedbanie własnej higieny oraz wyglądu zewnętrznego,
• Obojętność, apatia lub też pobudzenie
• Występowanie labilności emocjonalnej oraz huśtawek nastroju,
• Zmiana dotychczasowych przyzwyczajeń i osobistych zwyczajów, szczególnie dotyczących jedzenia oraz spania,
• Wyczuwalny zapach alkoholu, zaczerwienienie gałek ocznych, nieobecne spojrzenie.

Zdrowotne oraz psychologiczne skutki picia alkoholu przez młodzież

Alkohol wpływa destrukcyjnie zarówno na osoby dorosłe jak i dzieci oraz młodzież. Negatywnie oddziałuje na wszelkie sfery życia i funkcjonowania danej osoby. U osób nieletnich w aspekcie zdrowotnym najczęściej zaobserwować można:

• Upośledzenie działania narządów i układów w organizmie,
• Zaburzenia w rozwoju mózgu – mózg człowieka rozwija się do aż dwudziestego piątego roku życia i każda, nawet najmniejsza dawka spożytego alkoholu może wywołać negatywny wpływ na jego kształtowanie się, np. zmniejszenie ilości komórek mózgowych, zaburzenia pracy neuroprzekaźników,
• Zaburzenia akcji serca, wywoływanie nadciśnienia tętniczego,
• Rozwój stanu zapalnego śluzówki, żołądka oraz dwunastnicy,
• Odwodnienie,
• Wypłukiwanie z ciała witamin,
• Zaburzone wchłanianie substancji odżywczych,
• Obniżenie odporności organizmu,
• Permanentne narażenie na ból głowy, nudności, wymioty, ból brzucha.

W kwestii aspektów psychologicznych, alkohol negatywnie wpływa na proces logicznego myślenia oraz zaburza pamięć. Dodatkowo spowalnia możliwość uczenia się. Ze względu na upośledzanie przez działanie alkoholu wzroku i słuchu występuje zaburzenie koordynacji, w tym wzrokowo-ruchowej. Inne najczęściej występujące zaburzenia to:

• Dotykanie marginesu społecznego,
• Rozpoczynanie bójek,
• Akcje wandalizmu oraz demolowanie mienia,
• Kradzież,
• Łamanie prawa oraz norm społecznych,
• Uzależnienie alkoholowe w aspekcie psychicznym oraz fizycznym.

Niestety młodzi ludzie nie rozumieją zagrożeń płynących z choroby alkoholowej, uważają, że uzależnienie ich nie dotknie, dlatego coraz częściej spotyka się młodocianych alkoholików. Łatwo wejść w dorosłość z uzależnieniem, jednak znacznie trudniej z nim żyć i go pokonać, a konsekwencje takiej sytuacji odczuwa się później do końca życia.