W dzisiejszych czasach żyjemy bardzo szybko, dostarczając sobie wielu bodźców. Może to spowodować nadmierny stres, który nie jest dobry dla naszego organizmu, dla zdrowia psychicznego oraz fizycznego. Umiarkowana dawka stresu w naszym życiu nie szkodzi nam, gdyż jesteśmy do niego przystosowani. W pewnych sytuacjach wręcz motywuje nas do rozwoju, kreatywności, poszukiwania nowych, lepszych rozwiązań, które ulepszają nasze życie.
Stres tak naprawdę towarzyszy nam od urodzenia aż do końca naszych dni. W skrócie jest to reakcja naszego ciała na różne doświadczenia – zarówno negatywne, jak i pozytywne. Wszelkie sytuacje, które wymagają od nas zmiany swoich przyzwyczajeń, nawyków i dotychczasowego życia wywołują pewny rodzaj stresu który w umiarkowanej dawce jest bezpieczny.
Prawdziwy problem zaczyna się w przypadku nadmiernego i ciągłego stresu, w związku z sytuacjami, z którymi nie jesteśmy w stanie sobie poradzić. Taki stan nazywamy dystresem, zaburza nasz spokój i poczucie bezpieczeństwa i może być destrukcyjny. Stanem przeciwnym do dystresu jest eustres. Jest to stan, w którym stres powoduje u nas pozytywne odczucia, niekiedy wręcz euforię z powodu poradzenia sobie z przeciwnościami losu i wyjściem ze swojej strefy komfortu.
W obu tych skrajnych przypadkach reakcji na stres prościej jest sięgnąć po alkohol i uzależnić się od niego. W przypadku nadmiernego stresu, z którym nie jesteśmy sobie w stanie poradzić, alkohol jest lekiem na pozorne rozwiązanie problemów. Przytłumia zmysły, pozwala w zaśnięciu i niemyśleniu o problemach. Natomiast w stanie euforii alkohol pełni funkcję „umilacza czasu”, jest nagrodą, na którą zasługujemy, dzięki temu, że poradziliśmy sobie z problemami.
Stres a alkoholizm – zdrowienie
Nadmierne i długotrwałe spożywanie napojów alkoholowych zaburza funkcjonowanie naszej gospodarki hormonalnej. W naszym organizmie wytwarza się coraz więcej kortyzolu oraz adrenokortykotropiny, przez co możemy jeszcze mocniej reagować na sytuacje stresowe, niż w przypadku, gdy hormony występują w normie.
Kortyzol to hormon oddziałujący na ośrodek nagrody, co może spowodować zwiększoną tolerancję na ilości wypijanego alkoholu. Skutkiem zwiększonej ilości kortyzolu w ciele jest fakt, że do upojenia alkoholowego będziemy musieli spożyć większą ilość alkoholu, co przyczynić się może do silnego uzależnienia. Kortyzol odpowiada również na powstawanie zaburzeń psychicznych takich jak depresja oraz za wszelkie zaburzenia metaboliczne. Lepsze poznanie mechanizmu stresu pozwala na skuteczniejszą analizę oraz leczenie uzależnienia alkoholowego. Pacjent lepiej rozumie działanie swojego organizmu, ma świadomość jak stres może wpływać na jego potrzebę napicia się.
Umiejętność radzenia sobie ze stresem jest bardzo ważna, zdarza się bowiem, że pacjent po miesiącach abstynencji znów powraca do picia, gdyż nie jest w stanie poradzić sobie ze stresem obecnym w swoim życiu. Bardzo często podczas terapii poznawczo-behawioralnej osoby uzależnione uczą się jak radzić sobie z alkoholizmem oraz z konsekwencjami, jakie niesie ze sobą zespół stresu pourazowego (PTSD). PTSD jest również częstą przyczyną, dla której osoby uzależnione nie potrafią poradzić sobie z pozostaniem w abstynencji, dlatego tak ważne jest, by lekarz zajął się nie tylko samym uzależnieniem, ale również czynnikami wywołującymi stres.
Obecnie trwają badania nad lekami, które wspierać będą organizm osoby uzależnionej w odbudowaniu prawidłowych reakcji na stres. Część naukowców uważa, że równowaga hormonalna pozwalająca prawidłowo reagować na stres, może znacząco pomóc w złagodzeniu skutków odstawienia alkoholowego.
Rola stresu w piciu kobiet
W ciągu ostatniej dekady wykryto znaczący wzrost uzależnień alkoholowych u kobiet. Liczba ta wzrosła o aż 84%, co jest zatrważającym wynikiem, porównując z 35% przyrostem problemu alkoholowego u mężczyzn. Oczywiście, w przypadku obu płci wyniki są alarmujące, jednak organizm kobiety narażony jest na więcej przykrych konsekwencji niż organizm mężczyzny. Kobiety są bardziej podatne na wystąpienie chorób nowotworowych, uszkodzenia wątroby czy zaburzenia układu krążenia lub zaburzenia hormonalne. Niestety, w przypadku kobiet częściej dochodzi do przemocy psychicznej lub fizycznej, w tym seksualnej.
Stres ma bardzo duże znaczenie w przypadku uzależnień alkoholowych u kobiet. Jest on zarówno przyczyną do rozpoczęcia picia, napędza również pozostawanie w stanie upojenia oraz popycha do powrotu do picia po okresie abstynencji. Kobiety silnie narażone na stres, będą miały duże trudności, by wyjść z uzależnienia, jeśli nie zostaną objęte należytą opieką psychologiczną, która pozwoli im na zrozumienie mechanizmu działania ich choroby.
Doświadczenie silnego stresu już we wczesnych latach swojego życia również ma znaczenie, gdy chodzi o uzależnienia w życiu dorosłym. Osoby, które doświadczyły przemocy fizycznej oraz psychicznej, były zaniedbywane oraz molestowane, w życiu dorosłym częściej uzależniają się od alkoholu. Dotyczy to obu płci, jednak w przypadku kobiet te doświadczenia częściej doprowadzają do alkoholizmu niż w przypadku mężczyzn.
Stres a używanie alkoholu
Nadużywanie alkoholu jest silnie związane ze stresem i negatywnymi trwającymi stanami emocjonalnymi. Tę zależność widać zwłaszcza u kobiet, które doświadczając wielu stresowych sytuacji w ciągu ostatnich miesięcy swojego życia, są nawet czterokrotnie bardziej narażone na ponowne uzależnienie od alkoholu. U mężczyzn pojawienie się sytuacji stresowych naraża ich prawie o połowę mniej na ponowne sięgnięcie po alkohol. Kobiety, które są bardziej wrażliwe na sytuacje stresowe, częściej powracają do picia, nie mogąc poradzić sobie ze stresem, podczas gdy u mężczyzn czynnik stresu nie ma dużego znaczenia przy nawrotach picia.
Zespół stresu pourazowego w przypadku kobiet bardzo często poprzedza rozpoczęcie alkoholizmu. Ma on duże znaczenie w przypadku uzależnień obu płci, jednak w przypadku badań nad uzależnieniem od alkoholu, a stresem pourazowym, większą liczbą osób uzależnionych są kobiety. Jest to związane z silniejszym odczuwaniem emocji i przebytych traum z przeszłości, bo może przełożyć się na trwały stres. Kobiety z reguły sięgają po alkohol, by zmniejszyć odczuwanie negatywnych emocji, związanych z traumą, mężczyźni zaś piją, by spotęgować doświadczanie pozytywnych emocji.
Zarówno ciągłe odczuwanie silnego stresu, jak i spożywanie alkoholu w nadmiernych ilościach zaburzają funkcjonowanie gospodarki hormonalnej w naszym organizmie. Wiadomo już, że na stres bardziej podatne są kobiety i to one częściej z tego powodu popadają w nałóg alkoholowy. Kontynuowanie badań nad powiązaniami stresu z alkoholizmem jest bardzo ważne, gdyż pozwoli na lepsze poznanie problemu oraz na skuteczniejszą terapię, zwłaszcza wśród kobiet. Problem alkoholowy nie zniknie z naszego społeczeństwa, dlatego tak istotne jest to, by poznać przyczyny popadania w nałóg wśród obu płci, aby w przyszłości jeszcze efektywniej pomagać ludziom w powrocie do życia w zdrowiu.