Alkoholizm jest coraz częściej występującym zjawiskiem, a spotkać można się z nim wszędzie – w pracy, na uczelni, wśród przyjaciół. Dosięga różnych ludzi, niezależnie od wieku, płci czy statusu. Kto to jest alkoholik? Po czym poznać alkoholika? Jak pomóc takiej osobie?
Alkoholik definicja
Najogólniej rzecz ujmując, alkoholik to osoba uzależniona od alkoholu. Pod tą prostą definicją kryje się jednak wiele kwestii, gdyż z uwagi na złożoność alkoholizmu, alkoholikiem może zostać każdy.
Alkoholik to ktoś, kto nie potrafi utrzymać kontroli nad spożywaniem alkoholu – nad jego ilością ani nad częstotliwością picia. W zależności od stadium uzależnienia od alkoholu, alkoholik może, nawet nie do końca świadomie, postawić alkohol na pierwszym miejscu – przed całym swoim życiem.
Kto jest narażony na zostanie alkoholikiem?
Choć alkoholikiem może zostać każdy, istnieją pewne czynniki, które mogą zwiększyć prawdopodobieństwo popadnięcia w alkoholizm. Wśród nich znajdują się:
- dorastanie w trudnym, toksycznym środowisku – zwłaszcza, gdy w środowisku tym obecny był alkohol (np. rodzice alkoholicy), co wiąże się z bezwiednym przejmowaniem wzorców postępowania,
- brak umiejętności i odpowiednich narzędzi do radzenia sobie z trudnymi emocjami: smutkiem, zdenerwowaniem, cierpieniem, stresem, ale też z nudą,
- nieumiejętność radzenia sobie z problemami,
- nieumiejętność wyrażania emocji,
- niska samoocena,
- zaburzony układ nagrody w naszym organizmie.
Czynników zwiększających ryzyko uzależnienia od alkoholu jest wiele – te wymienione powyżej to tylko kilka przykładów. Należy mieć świadomość, że choć stereotypowo utożsamia się alkoholika z kimś biednym albo nawet bezdomnym, zaniedbanym czy z marginesu społecznego, alkoholikiem może być naprawdę każdy – niezależnie od statusu majątkowego, płci, wieku, pochodzenia czy światopoglądu.
Alkoholizm definicja
Wiele osób zastanawia się, czy alkoholizm to choroba. Alkoholizm to choroba alkoholowa, na którą składa się cały zespół objawów uzależnienia od alkoholu. Uzależnienie to zaliczane jest do grupy zaburzeń psychicznych i zaburzeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych, a głównym jego przejawem jest kompulsywne spożywanie substancji alkoholowych. Alkoholizm to choroba o charakterze postępującym, podczas której dochodzi do coraz większej utraty kontroli. Alkoholik w pewnym momencie nie jest już w stanie przestać pić i może zacząć dochodzić nawet do popadania w ciągi alkoholowe.
Alkoholizm niesie za sobą wiele negatywnych i poważnych konsekwencji. Nie tylko rujnuje zdrowie, doprowadzając do uszkodzenia wielu narządów (wątroby, nerek, trzustki, żołądka, serca, trzustki) i w efekcie nawet ich niewydolności lub nieuleczalnych chorób (np. marskość wątroby), ale też wpływa na wiele aspektów życia. Zaniedbujący swoje obowiązki alkoholik może nabawić się problemów w pracy, a nawet ją stracić, co z kolei może skutkować ogromnymi problemami finansowymi. Osoba uzależniona może też utracić wieloletnie przyjaźnie i narazić się na odrzucenie społeczne. Ponadto, podczas trwania choroby alkoholowej cierpią całe rodziny – wskutek alkoholu może dochodzić do konfliktów między najbliższymi, a nawet do tragedii rodzinnych; alkohol może prowadzić do rozwoju współuzależnienia u członków rodziny, a może też rozbijać małżeństwa. Przede wszystkim, na alkoholizmie najczęściej cierpią niewinne dzieci, które w przyszłości będą zmagały się z licznymi traumami spowodowanymi sytuacją w domu.
Wiele zależy od stopnia choroby – jak już wspomnieliśmy, ma ona charakter postępujący, co oznacza, że wraz z jej rozwojem dochodzi do coraz większego wachlarza jej objawów. Początkowo uzależnienie to może pozostawać niezauważone, stosunkowo łatwo jest je ukrywać przez dość długi czas. Dopiero po pewnym czasie trwania nałogu zachowania związane z działaniem substancji psychoaktywnych pogłębiają się, a rozwój uzależnienia doprowadza do coraz bardziej odczuwalnej utraty panowania nad sytuacją.
Fazy choroby alkoholowej
Wyróżnia się cztery etapy rozwoju choroby alkoholowej. Dla każdej z nich charakterystyczne są nieco inne zachowania związane z nałogiem alkoholowym, a każda kolejna faza świadczy o coraz większym pogłębieniu uzależnienia. Warto mieć świadomość, że granice poszczególnych etapów alkoholizmu są płynne i zachowania typowe dla jednej fazy mogą występować w czasie trwania innej fazy.
- Faza wstępna – inaczej: faza prealkoholowa. Etap ten nie bez powodu określany jest mianem „fazy prealkoholowej”. Zachowanie charakterystyczne dla tej fazy nie są powszechnie utożsamiane z uzależnieniem od alkoholu, a faktyczne występowanie problemu z alkoholem na tym etapie może wzbudzać wątpliwość. Jest to czas, w którym zafascynowanie alkoholem dopiero rośnie, a wraz z coraz częstszym spożywaniem napojów procentowych, zwiększa się także tolerancja organizmu na substancje alkoholowe. Etap bywa wręcz całkiem niezauważany, często sprowadzany jedynie do stwierdzenia, że dana osoba prowadzi imprezowy styl życia.
- Faza zwiastunowa– inaczej: faza ostrzegawcza. Tę fazę wyróżnia przede wszystkim to, że osoba pijąca alkohol coraz częściej zaczyna wyszukiwać sobie okazji do napicia się. Coraz częściej znajduje też wymówki, aby usprawiedliwić tak częste i regularne spożywanie alkoholu.
- Faza ostra – inaczej: faza krytyczna. W tym momencie dochodzi do utraty kontroli. Alkohol zaczyna być spożywany coraz częściej, nawet wbrew woli osoby pijącej – organizm, z powodu już zaburzonego układu gratyfikacji, domaga się kolejnej dawki alkoholu. Taki stan rzeczy może powodować już problemy w życiu osobistym oraz zawodowym.
- Faza chroniczna – inaczej: faza przewlekła. Jest to całkowicie rozwinięte uzależnienie od alkoholu objawiające się przede wszystkim popadaniem w ciągi alkoholowe. Taka faza może trwać wiele lat, w czasie których wskutek nadużywania alkoholu rozwijają się także choroby typowe dla alkoholików (np. marskość wątroby, ostre zapalenie trzustki, choroby psychiczne). Tak zaawansowany nałóg prowadzi nie tylko do wielu poważnych konsekwencji, ale nierzadko również do śmierci alkoholika.
Objawy alkoholizmu
Objawy świadczące o alkoholizmie to zarówno konkretne zachowania osoby uzależnionej, ale także pewne konsekwencje zdrowotne będące skutkiem nadużywania substancji alkoholowych. Oto niektóre z objawów alkoholizmu:
- coraz częstsze oraz regularne spożywanie alkoholu,
- stale zwiększająca się tolerancja organizmu na alkohol,
- wymówki usprawiedliwiające picie, a także wynajdywanie okazji do napicia się,
- potajemne picie lub picie w samotności,
- zaniedbywanie obowiązków (najczęściej na rzecz przebywania pod wpływem alkoholu),
- w przypadku zaprzestania picia – wystąpienie objawów zespołu abstynencyjnego.
Jak pomóc alkoholikowi?
Jednym z wykładników choroby alkoholowej jest całkowita utrata kontroli nad sytuacją. Alkoholik znajdujący się w czynnych fazach alkoholizmu nie jest w stanie sam sobie pomóc, a nierzadko brakuje mu tej siły i chęci nawet w okresach trzeźwości. Istnieją sposoby, aby pomóc alkoholikowi, jednakże należy pamiętać, aby podchodzić do niego z wyrozumiałością i empatią.
Alkoholikowi można zaproponować różne formy wsparcia, takie jak odwyk, terapia w ośrodku uzależnień, wsparcie specjalisty, udział w spotkaniach grup AA, a przede wszystkim – wsparcie najbliższych i częste motywowanie do pozostania w abstynencji. Można również zaproponować alternatywne metody leczenia oparte o sposoby radzenia sobie z trudnymi emocjami i problemami, takie jak aktywność fizyczna, medytacja czy po prostu rozmowa.
Ważne jest jednak, aby rzeczywiście zachęcić alkoholika do leczenia – bez tego leczenie alkoholizmu może okazać się bezowocne. Pamiętajmy też, że istnieją sytuacje, w których niestety nie da się pomóc alkoholikowi.